Vorsokratiker

As Vorsokratiker wärde sit dr dütsche Romantik die Filosoofe vo dr Antike bezäichnet, wo vor em Sokrates (469-399 v. d. Z.) gläbt häi oder vo däm sinere Filosofii nonig beiiflusst worde si, in dr Zit vo öbbe 600 bis 350 v. d. Z. Mit de Vorsokratiker foot die oobeländischi Filosofii aa. D Zentre vo dr vorsokratische Filosofii si die griechische Stedt im Weste vo Chläiasie und in Süditalie gsi.

D Vorsokratiker häi e Hufe Wärk gschriibe, aber vo deene isch käi äinzigs ganz erhalte. Fast alles, was hüte über iir Lääbe und iiri Leere bekannt isch, chunnt us Schrifte vo spöötere antike Autore, wo äntwääder Üssrige vo Vorsokratiker zitiere oder deren iiri Leere zämmefasse, beschriibe oder kritisiere. Die wichdigste vo dene Autore si dr Aristoteles und dr Filosofiihistoriker Diogenes Laertios.

E Hauptthema vo de Vorsokratiker isch d Froog, was dr Ursprung vo allem isch, d arché, und doo druf häi si die verschiidentste Antworte gee. Witeri Themegebiete si d Ethik, d Theologii und die Politischi Filosofii. E Hufe Vorsokratiker häi sich au mit Mathematik und de Naturwüsseschafte abgee.

Mä underschäidet verschidnigi Grubbe vo Vorsokratiker: Die Siibe Wiise vo Griecheland, wo mä d Nääme von ene nid kennt, d Milesier, wo dr Thales, dr Anaximander und dr Anaximenes drzue zellt wärde, d Pythagoreer, wo im Pythagoras sini Leere witergfüert häi, dr Heraklit, wo d Äinhäit vo Geegesetz bostuliert het, d Eleate mit em Zenon vo Elea, wo vor allem für sini Paradox bekannt isch, und em Melissos, d Atomiste mit em Leukipp us Milet und sim Schüeler Demokrit vo Abdera und d Sofiste, wo weniger die filosofischi Wooret gsuecht häi und mee en Usbildig zum Rächtsstrit z gwünne.